.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi ile Frontal Sinüsten Morfolojik Cinsiyet Tayini
Morphological Sex Determination Using Frontal Sinus by Cone-beam Computed Tomography
Turkiye Klinikleri J Foren Sci Leg Med. 2020;17(2):117-21
doi: 10.5336/forensic.2019-73247
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Adli antropolojide iskelet kalıntılarının değerlendirilmesinde en önemli adımlardan biri cinsiyetin doğru tespit edilmesidir. Şekli, morfolojik yapısı ve gelişim süreci her bireyde farklılık gösteren frontal sinüsün radyolojik yöntemlerle görüntülenmesi, bireylerin cinsiyetlerinin belirlenmesine olanak sağlar. Çalışmamızda, konik ışınlı bilgisayarlı tomografi (KIBT) kullanılarak frontal sinüsün belirleyici olduğu durumlarda, Anadolu popülasyonunda kadın ve erkek bireyler arasındaki dimorfizmi belirlemek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: 18-65 yaş grubunda 40 kadın 40 erkek 80 hastaya ait KIBT görüntüleri üzerinden frontal sinüs yüksekliği, frontal sinüs genişliği, frontal sinüs hacmi, frontal sinüs derinliği, frontal sinüs tabanının ön arka çapı, frontal sinüs ön duvarının kalınlığı ölçüm değerleri karşılaştırılmıştır. Bu parametreler için yapılan power analizinde örneklem büyüklüğü seçimi için α: 0,05 ve β: 0,80 alınarak 6 power 3,1 istatistiksel analiz programı ile hesaplamalar yapılmıştır. Ölçümlerde Planmeca Promax 3D Max ve Romexis_Viewer (ver. 3.2.0, Planmeca) yazılımı kullanılmıştır. Kadın ve erkek gruplar arasındaki fark bağımsız iki örneklem t-testi ile karşılaştırılmıştır. Cinsiyetler arasındaki farklar lineer discriminant fonksiyonu analizi ile bireylerin yaşlarının cinsiyet tespitine etkisi lojistik regresyon analizi ile doğrulanmıştır. Bulgular: Frontal sinüs yüksekliği (p=0,001), frontal sinüs genişliği, (p= 0.049) frontal sinüs hacmi (p=0,001), frontal sinüs derinliği (p<0,001), frontal sinüs ön arka uzunluk (p=0,002) değerleri arasında anlamlı bir fark gözlemlenirken, frontal sinüs ön duvar kalınlığı (p=0,170) ölçümlerinde iki cinsiyet arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Sonuç: Seksen hastadan yalnızca birinde frontal sinüs aplazisine rastlanmıştır. Parametreler, farklı yaş gruplarında değerlendirildiğinde cinsiyet tayininde etkisi olmadığı görülmüştür. Erkek bireylerin frontal sinüs boyutlarının kadın bireylere kıyasla büyük olduğu ve cinsiyetin %78,8 oranında doğru tayin edilebileceği gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Adli antropoloji; cinsiyet tayini; frontal sinüs; konik ışınlı bilgisayarlı tomografi
Amaç: Adli antropolojide iskelet kalıntılarının değerlendirilmesinde en önemli adımlardan biri cinsiyetin doğru tespit edilmesidir. Şekli, morfolojik yapısı ve gelişim süreci her bireyde farklılık gösteren frontal sinüsün radyolojik yöntemlerle görüntülenmesi, bireylerin cinsiyetlerinin belirlenmesine olanak sağlar. Çalışmamızda, konik ışınlı bilgisayarlı tomografi (KIBT) kullanılarak frontal sinüsün belirleyici olduğu durumlarda, Anadolu popülasyonunda kadın ve erkek bireyler arasındaki dimorfizmi belirlemek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: 18-65 yaş grubunda 40 kadın 40 erkek 80 hastaya ait KIBT görüntüleri üzerinden frontal sinüs yüksekliği, frontal sinüs genişliği, frontal sinüs hacmi, frontal sinüs derinliği, frontal sinüs tabanının ön arka çapı, frontal sinüs ön duvarının kalınlığı ölçüm değerleri karşılaştırılmıştır. Bu parametreler için yapılan power analizinde örneklem büyüklüğü seçimi için α: 0,05 ve β: 0,80 alınarak 6 power 3,1 istatistiksel analiz programı ile hesaplamalar yapılmıştır. Ölçümlerde Planmeca Promax 3D Max ve Romexis_Viewer (ver. 3.2.0, Planmeca) yazılımı kullanılmıştır. Kadın ve erkek gruplar arasındaki fark bağımsız iki örneklem t-testi ile karşılaştırılmıştır. Cinsiyetler arasındaki farklar lineer discriminant fonksiyonu analizi ile bireylerin yaşlarının cinsiyet tespitine etkisi lojistik regresyon analizi ile doğrulanmıştır. Bulgular: Frontal sinüs yüksekliği (p=0,001), frontal sinüs genişliği, (p= 0.049) frontal sinüs hacmi (p=0,001), frontal sinüs derinliği (p<0,001), frontal sinüs ön arka uzunluk (p=0,002) değerleri arasında anlamlı bir fark gözlemlenirken, frontal sinüs ön duvar kalınlığı (p=0,170) ölçümlerinde iki cinsiyet arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Sonuç: Seksen hastadan yalnızca birinde frontal sinüs aplazisine rastlanmıştır. Parametreler, farklı yaş gruplarında değerlendirildiğinde cinsiyet tayininde etkisi olmadığı görülmüştür. Erkek bireylerin frontal sinüs boyutlarının kadın bireylere kıyasla büyük olduğu ve cinsiyetin %78,8 oranında doğru tayin edilebileceği gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Adli antropoloji; cinsiyet tayini; frontal sinüs; konik ışınlı bilgisayarlı tomografi
ABSTRACT
Objective: One of the most important steps in the evaluation of skeletal remains in forensic anthropology is the correct identification of gender. Radiological imaging of the frontal sinus, whose shape, morphological structure and development process is different in each individual, allows the determination of the gender of the individuals. Therefore, in this study, it was aimed to determine the dimorphism between male and female individuals in the Anatolian population when the frontal sinus was determinant by using cone-beam computed tomography (CBCT). Material and Methods: The measurements of frontal sinus height, frontal sinus width, frontal sinus volume, frontal sinus depth, anterior posterior diameter of the frontal sinus floor, and anterior wall thickness of the frontal sinus wall were compared over 80 CBCT images of 40 female and 40 male in the 18-65 age group. In the power analysis made for these parameters, α: 0.05 and β: 0.80 were used for the sample size selection and calculations were made with 6 power 3.1 statistical analysis program. Planmeca Promax 3D Max and Romexis_Viewer (ver. 3.2.0, Planmeca) software were used in the measurements. The difference between male and female groups was compared with two independent samples t-test. Differences between genders were confirmed by linear discriminant function analysis and the effects of age of individuals on gender determination validated by logistic regression analysis. Results: While a significant difference was observed in frontal sinus height (p=0.001), frontal sinus width (p= 0.049), frontal sinus volume (p=0.001), frontal sinus depth (p<0.001), frontal sinus anterior posterior length (p=0.002), no significant difference was observed in frontal sinus anterior wall thickness (p=0.170) measurements between the two genders. Conclusion: Only one out of 80 patients had frontal sinus aplasia. When the parameters were evaluated in different age groups, it was found that there was no effect on gender determination. It was observed that the frontal sinus dimensions of the male subjects were large compared to the female subjects and that the gender could be accurately determined at 78.8%.
Keywords: Forensic anthropology; gender determination; frontal sinus; cone-beam computed tomography
Objective: One of the most important steps in the evaluation of skeletal remains in forensic anthropology is the correct identification of gender. Radiological imaging of the frontal sinus, whose shape, morphological structure and development process is different in each individual, allows the determination of the gender of the individuals. Therefore, in this study, it was aimed to determine the dimorphism between male and female individuals in the Anatolian population when the frontal sinus was determinant by using cone-beam computed tomography (CBCT). Material and Methods: The measurements of frontal sinus height, frontal sinus width, frontal sinus volume, frontal sinus depth, anterior posterior diameter of the frontal sinus floor, and anterior wall thickness of the frontal sinus wall were compared over 80 CBCT images of 40 female and 40 male in the 18-65 age group. In the power analysis made for these parameters, α: 0.05 and β: 0.80 were used for the sample size selection and calculations were made with 6 power 3.1 statistical analysis program. Planmeca Promax 3D Max and Romexis_Viewer (ver. 3.2.0, Planmeca) software were used in the measurements. The difference between male and female groups was compared with two independent samples t-test. Differences between genders were confirmed by linear discriminant function analysis and the effects of age of individuals on gender determination validated by logistic regression analysis. Results: While a significant difference was observed in frontal sinus height (p=0.001), frontal sinus width (p= 0.049), frontal sinus volume (p=0.001), frontal sinus depth (p<0.001), frontal sinus anterior posterior length (p=0.002), no significant difference was observed in frontal sinus anterior wall thickness (p=0.170) measurements between the two genders. Conclusion: Only one out of 80 patients had frontal sinus aplasia. When the parameters were evaluated in different age groups, it was found that there was no effect on gender determination. It was observed that the frontal sinus dimensions of the male subjects were large compared to the female subjects and that the gender could be accurately determined at 78.8%.
Keywords: Forensic anthropology; gender determination; frontal sinus; cone-beam computed tomography
REFERANSLAR:
- Şakul BU, Bilecenoğlu B. Baş ve Yüzün Yüzeysel Topoğrafik Bölgeleri. Bilecenoğlu B, ed. Baş ve Boynun Klinik Bölgesel Anatomisi. 1. baskı. Ankara: Özkan Matbaacılık; 2009. p.29-32.
- Duque CS, Casiano RR. Surgical Anatomy and Embryology of the Frontal Sinus. Kountakis SE, Senior BA, Draf W, ed. The Frontal Sinus. 1st ed. Berlin: Springer Berlin Heidelberg Publisher; 2005. p.21-30. [Crossref]
- Scuderi AJ, Harnsberger HR, Boyer RS. Pneumatization of the paranasal sinuses: normal features of importance to the accurate interpretation of CT scans and MR images. AJR Am J Roentgenol. 1993;160(5):1101-4. [Crossref] [PubMed]
- Rubira-Bullen IRF, Rubira CMF, Sarmento VA, Azevedo RA. Frontal sinus size on facial plain radiographs. J Morphol Sci. 2010;27(2):77-81.
- Watelet JB, Cauwenberge PV. Applied anatomy and physiology of the nose and paranasal sinuses. Allergy. 1999;54(57):14-25. [Crossref] [PubMed]
- Christensen AM, Passalacqua NV, Bartelink EJ. Processing, Resolving Commingling and Preserving Remains. Christensen AM, ed. Forensic Anthropology: Current Methods and Practice. 2nd ed. USA: Academic Press; 2014. p.227-35.
- Patil K, Kumar AP, Doggalli N. Frontal sinus as a tool in identification. Int J Forensic Odontol. 2018;3:55-8. [Crossref]
- Johnson RA, Wichern DW. Sample Geometry and Random Sampling. Johnson RA (Ed.), Applied Multivariate Statistical Analysis. 6th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall; 2007. p.111-23.
- Uppal MK, Iyengar AR, Patıl S, Vasudev SB, Kotni RM, Joshi RK. Radiomorphometric localization of mental foramen and mandibular canal using cone beam computed tomography as an aid to gender determination- a retrospective study. Int Healthcare Res J. 2018;2(5):115-20. [Crossref]
- Somaraj V, Ravishankar P, Sridevi A, Sindhuja U, Manasa B, Madhurim MB. Cone beam computerized tomography - a boon to dentistry. Int J Health Sci Res. 2018;8(6):285-9.
- Neha, Mohan V, Kumar JS, Kumar SC. Morphometric evaluation of frontal sinus in relation to gender - aforensic study. University J Dent Sci. 2015;1(2):7-11.
- Goyal M, Acharya AB, Sattur AP, Naikmasur VG. Are frontal sinuses useful indicators of sex. J Forensic Leg Med. 2013;20(2):91-4. [Crossref] [PubMed]
- Verma S, Mahima VG, Patil K. Radiomorphometric analysis of frontal sinus for sex determination. J Forensic Dent Sci. 2014;6(3):177-82. [PubMed]
- Sheikh NN, Ashwinirani SR, Suragimath G, Kumar KMS. Evaluation of gender based on the size of maxillary sinus and frontal sinus using paranasal sinus view radiographs in Maharasthtra population India. J Oral Res Rev. 2018;10:57-61. [Crossref]
- Tatlisumak E, Yilmaz Ovali G, Asirdizer M, Aslan A, Ozyurt B, Bayindir P, et al. CT study on morphometry of frontal sinus. Clin Anat. 2008;21(4):287-93. [Crossref] [PubMed]
- Belaldavar C, Kotrashetti VS, Hallikerimath SR, Kale AD. Assessment of frontal sinus dimensions to determine sexual dimorphism among Indian adults. J Forensic Dent Sci. 2014;6(1):25-30. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Chalkoo AH, Sharma P, Nazir N, Tarıq S. Evaluation of the frontal sinuses dimensions in sex estimation among a sample of adult Kashmiri population using multidetector computed tomography. International Journal of Maxillofacial Imaging. 2018;4(4):122-5.
- Benghiac AG, Thiel BA, Haba D. Reliability of the frontal sinus index for sex determination using CBCT. Rom J Leg Med. 2015;23:275-8. [Crossref]
- Eboh DEO, Ogbeide OU, Ivwighren T. Radiographic anthropometric study of frontal sinus for sex determination in Benin city, South-South Nigeria. J Forensic Dent Sci. 2017;9(1):31-5. [PubMed]
- Denny C, Jacob AS, Ahmed J, Natarajan S, Binnal A. Frontal sinus as an aid in gender identification in forensic dentistry: a retrospective study using cone beam computed tomography. World J Dentistry. 2018;9(1):34-7. [Crossref]
- Camargo JR, Daruge E, Prado FB, Caria PHF, Alves MC, Silva R, et al. The frontal sinus morphology in radiographs of Brazilian subjects: its forensic importance. J Morphol Sci. 2007;24(4):239-43.
- Nethan ST, Sinha S, Chandra S. Frontal sinus dimensions: an aid in gender determination. Acta Scientific Dental Sciences. 2018;2(12):2-6.
- Ekizoğlu O, Hocaoğlu E, İnci E. [Use of frontal sinus morphometric analysis by computerized tomography in sex determination]. Bulletin of Leg Med. 2017;22(2):91-6. [Crossref]
.: İşlem Listesi